Gebelik Takip Süreci

Gebelik Süresi; Son adet tarihinizin ilk günden itibaren ortalama 40 hatta veya 280 gündür. 38. haftanın başladığı gün ile 42. haftaya girilen gün arasında gerçekleşen doğumlar miyadında gerçekleşmiş olarak kabul edilir. Gebelik 40 hafta devam eden bir süreçtir. Her biri yaklaşık üçer aydan oluşan toplam üç ayrı bölüme ayrılır.Trimester (trimester=latince üç ay) adı verilen bu bölümlerin her biri gebelikte birer dönüm noktasıdır.

İlk Trimester; Bebeğinizin organ gelişiminin büyük ölçüde tamamlandığı, sizin bedeninizin gebeliğe uyum sağladığı dönemdir.

İkinci Trimester; Bebeğin organ gelişiminin ve büyümenin hızla devam ettiği ,sizin de gebeliğe tümüyle adapte olduğunuz dönemdir.

Üçüncü Trimester; Büyümenin ve doğuma yapılan hazırlıkların hızla devam ettiği bir dönemdir. Bebeğinizin akciğerlerinin olgunlaşması , sizin fiziksel ve ruhsal olarak doğum eylemine hazırlanmanız bu dönemde gerçekleşir.

Gebelik takibi Sureci

Gebelik takibi hamileliğin başından 32 hft kadar ayda bir, 32- 36 hft arası 2 haftada bir 36-40 hafta arası haftada bir takip yapılmaktadır. Gebelikle ilgili riskli bir durum varlığında takıp sıklığı artmaktadır.

Gebelik öncesi değerlendirme

Gebe kalmayı planlayan anne adayı  vücut kitle indeksini oluşturan boy ve kilo kaydedilir. Anne adayının mevcut sistemik hastalıkları taranır. Gebeliğin riskini arttıracak ileri yada küçük yaş, düşük yada aşırı kilo kaydedilir. Anne adayının böbrek , karaciğer ve tiroid fonksiyonu ile ilgili hastalıkları, şeker hastalığı gibi metabolic problemleri, bebeği etkileyecek bulaşıcı hastalıkları, hipertansif hastalıkları, kan değerleri ile ilgili hematolojik hastalıkları, tütün ve alkol ürünü kullanımları kaydedilir. Önceki gebeliklerinde yaşanan olumsuzluklarda kaydedilir.

Gebelik takibi için yapılacak rutin testler

Gebelik takibi muayenesi hastamızın kilo, boy ve tansiyon değerleri alınarak başlar. Her muayenede ölçüm değerleri kaydedilir. Sistemik muayene yapılır. Gerekli rutin kan ve idrar testleri yaptırılır. Gebe hikayesinde belirtilen rahatsızlıklar ilişkili testler istenir. kan sayımı, biyokimya analizi ile karaciğer-böbrek fonksiyonları, kan şeker seviyesi, sarılık testleri ve gebe kan grubu tespit edilir. İdrar yolu enfeksiyonları erken doğumu tetikler. Bu nedenle idrar tahlili ve kültürü yapılır.

Gebelik takibinde ilk trimester

Gebelik testi beklenen adet tarihindeki gecikme ile pozitifleşir. Kanda b-hcg testi gebelik için en hassas testtir. Son adet tarihine göre 5. Haftada ultrasonda ilk görüntüler gebelik kesesi görüntüsü ile başlar. Kalp atışları 6.5 haftada tespit edilir. Rutin testler kalp atışı görüldükten sonra istenir. 11-14 gebelik haftasında ense kalınlığı ölçümü, nazal kemik varlığı ve ikili tarama testi yapılır. Trizomi denilen genetik bozukluklar ve down sendromu için risk taramasıdır. İkili tarama testinde kanda Beta HCG ve PAPP-A (gebeliğe özgü plazma proteini) değerlerine bakılır.

Gebelik takibinde ikinci trimester

16-18 haftalık gebelik takibinde dörtlü tarama testi yapılır. Dörtlü tarama testi Down sendromu ve başka kromozomal anomaliler için uygulanır. Özellikle nöral tüp defekti için istenir. Detaylı ultrasondada nöral tüp defekti görülebilir. Gebelik takibi sırasında üçlü tarama testi güvenilirliği düşük bir testtir. Bu nedenle eskiden olduğu gibi önerilmemektedir. Eğer hamilelik takibi sırasında ikili tarama testi yüksek çıktı ise amniyosentez ya da koryon villus biyopsisi yapılır. Amniyosentez ultrason eşliğinde bebeğin etrafındaki sıvıdan örnek alınmasıdır. İşlem steril şartlarda, ultrasonografi eşliğinde iğne kullanılarak yapılır. İşlemin 200 de bir düşük riski taşımakta olup, tecrübeli ellerde bu oran 1000 de bire kadar düşer. Günümüzde fetal hücresel dna testi ile anne kanında %98 olasılıkla down sendromu yakalanabilmektedir. Bu test tarama testi olarak kabul edilmektedir. Olumsuz sonuç durumunda yine tanı testi olan amniosentez yada koryon vilus örneklemesine ihtiyaç vardır.

İkinci trimesterin belkide en önemli testi detaylı ultrasonografi ile fetal anomali taramasıdır. 18-22. Haftada ki Bu ultrasonda fetal kalp de dahil olmak üzere tüm organlar anomali açısından taranır, bebek anatomik olarak incelenir. Beyin gelişimi, uzuvlar değerlendirilir. Karaciğer ,mide, diyafram, akciğerler ve batın içi organlara bakılır. kemik yapı incelenir. Karın duvarı ve sırt anatomik devamlılığı incelenir.

Gebelik takibinde üçüncü trimester

Gebelik takibinde son 3 ay bebeğin hızlı kilo alımının gerçekleştiği dönemdir.24-28 haftalarda anneye glikoz yükleme yada şeker yükleme testi yapılır. şeker yükleme testi (oral glikoz tolerans testi, ogtt) 50 gr glikoz ile yapılır. Amaç pankreasın şeker düşürücü salınımını tetiklemek ve  gebelikteki şeker hastalığını erken dönemde saptamaktır.

Gebelikteki şeker hastalığı gestasyonel diyabet olarak bilinir. 50 gr glikoz yükleme testi sonrası kan şekeri 140 mg/dl üzerine çıkması durumunda 100 gr glikoz yükleme testi yapılır. Test öncesi açlık kan şekerine bakılır. Daha sonra 100 gr glikoz oral yoldan verilir. Kan şeker düzeyleri 1, 2 ve 3 saat sonra ölçülür.

Test öncesi açlık kan şekeri 95 mg/dl altında olmalıdır. 1 saat sonra ki kan şekeri değeri 180 mg/dl, 2 saat sonraki değer 155 mg/dl, 3 saat sonra ki değer 140 mg/dl’nin altında olması gerekir. Bu kan şekeri değerlerinden ikisinin yüksek çıkması ile gebelik diyabeti tanısı konur.

75 gr testide direkt olarak uygulanan gebelik şekeri tanı testidir. 0,1 ve 2. Saat değerlerinden 2 tanesi yüksek seyrederse  gestasyonel diabet tanısı konur. Gebelik takibi sırasında gebelik şekeri saptanan hamileler diyetisyen kontrolüne girer. Günlük aldıkları kalori düzeyleri kontrol altında tutulur. Kan şekeri takibi yapılır. Gebelik diyabetinde bebeklerde etkilenerek fazla kilo alır. Bebek kilosunun fazla artması normal doğumu zorlaştıracaktır ve yenidoğan komplikasyonlarına yol açacaktır.

Gebelik takibinde anne kan grubu negatif, eşinin pozitif ise kan uyuşmazlığı vardır. kan uyuşmazlığı bulunan 28 haftalık hamilelere kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır. Kan uyuşmazlığı iğnesi anti-D gamma globülindir. 36 haftalık gebelikte doğum yaklaşmıştır. Gebelik takibi yapılırken 37. haftada artık doğum şekli planlanır. Planlama vajinal muayene bulguları ve ultrasonografi ile yapılır. Bu bulgular doğrultusunda eğer bebekte baş gelişi olmuyorsa ve makad-obliq veya transfer geliş varsa, kilosu 4’ün üzerinde ise ,bebek eşinde fazla yaşlanma varsa, bebek eşinin rahim çıkışını kapatması durumunda sezaryen doğum tercih edilir.

Ayrıca annede normal doğumu etkileyecek bir sağlık problemi mevcutsa yine sezaryen doğum tercih edilir. 34 haftanın sonunda bebeğin durumunu değerlendirmek için nonstres test (NST) yapılır. Bu test ile bebeğin kalp atımları, hareketleri ve rahim kasılmaları gözlemlenir. NST normal sürecinde giden hamileliklerde haftada bir uygulanır. 38 hafta sonrasında ise 2-3 günde bir yapılır. 41 haftaya kadar beklenir. Suni sancı ile doğum başlatılır. Annenin rutin kontrollerinde bebeğin yerleşimi ve suyuna bakılır. Anne kilo alımı, tansiyon ve ödem açısından değerlendirilir.

Gebelik takibinde hamilelik 40 hafta olduğunda artık kontrol aralıkları sıklaştırılır. 2-3 gün aralıklar ile gebe kontrol altında tutulur. 1 hafta içinde doğum başlamıyor ise anne ve bebek açısından uygun görüldüğünde suni sancı verilir.  Suni sancıda doğum eylemini başlatmak için oksitosin hormonu kullanılır. Bu hormon rahim kasılmalarını başlatarak doğumu tetikler.